ARCHITEKTURA MIESZKANIOWA WARSZAWY W OKRESIE MIĘDZYWOJNIA NA PRZYKŁADZIE REALIZACJI SPÓŁDZIELNI BUDOWLANO-MIESZKANIOWYCH, FUNDUSZU KWATERUNKU WOJSKOWEGO I WARSZAWSKIEJ SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ, POWSTAŁYCH W REJONIE POLA MOKOTOWSKIEGO

ANNA AGATA WAGNER

STRESZCZENIE

Zabudowa mieszkaniowa powstała w okresie międzywojennym w rejonie Pola Mokotowskiego jest reprezentatywna dla ogółu budownictwa mieszkaniowego tego okresu w Polsce. Wpływ na jej kształtowanie miały kwestie społeczne, polityczne, gospodarcze, technologiczne, a także czas ich powstania współgrający z aktualnymi nurtami stylistycznymi. W domach Spółdzielni Budowlano Mieszkaniowych (gdzie mieszkania stanowiły własność członków spółdzielni), realizowanych przede wszystkim w latach 20. dla dobrze sytuowanej warstwy urzędników państwowych, czy przedstawicieli wolnych zawodów o utrwalonych wzorcach mieszkania ze służbą, przeważają układy zabudowy obrzeżno-blokowej z dużymi lokalami mieszkalnymi. Na przestrzeni lat widać dążność do racjonalizacji i funkcjonalnego strefowania układów przestrzennych, wprowadzanie nowych rozwiązań technologiczno-materiałowych i zmiany formalnego języka architektonicznego, który przechodzi od form tradycyjnych ku nowoczesnym. Fundusz Kwaterunku Wojskowego podszedł do zadania masowego budownictwa mieszkalnego dla kadr oficerskich bardzo racjonalnie – miało być tanie, trwałe, łatwe w konserwacji oraz higieniczne. Różnice społeczne w zależności od rangi były wyraźnie zauważalne w metrażu, standardzie wyposażenia i wykończenia realizowanych dla FKW domów mieszkalnych. W większości była to wysokiej klasy architektura, którą charakteryzował przede wszystkim racjonalizm w projektowaniu, a w formach zewnętrznych, trwały materiał licówki na elewacjach - szara cegła cementowa, nie tylko odporna na warunki zewnętrzne, ale i dająca ciekawe efekty plastyczne. Osiedle Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Rakowcu (z założenia przeznaczonej na lokatorskie mieszkania robotnicze) jest przykładem wdrażania modernistycznych założeń masowego mieszkalnictwa, propagowanych przez Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej (CIAM), których czynnymi członkami byli autorzy projektu - Helena i Szymon Syrkusowie. Powstałą kolonię domów dla robotników określić można jako funkcję czynników socjalnych, technicznych i przestrzenno-plastycznych. Przy czym kwestie społeczne były równorzędne z istotnymi, zwłaszcza dla Szymona Syrkusa, czynnikami techniczno-technologicznymi, mającymi prowadzić do celu jakim było hasło: budować lepiej, taniej, prędzej.

Słowa kluczowe: Budownictwo mieszkaniowe w dwudziestoleciu międzywojennym, SBM, FKW, WSM Rakowiec, Pole Mokotowskie

PEŁEN TEKST