PAWEŁ WĄSOWSKI

W architekturze domów wielorodzinnych w okresie międzywojennym w Warszawie istotne miejsce pod względem ilościowym i jakościowym zajmowały domy spółdzielni budowlano-mieszkaniowych. Wśród nich dużą grupę stanowią obiekty, w których można zauważyć przejawy ekspresjonizmu. Wpływy ekspresjonizmu zaznaczyły się w: 1. ukształtowaniu bryły, 2. w stosowaniu materiału - szarej cegły, 3. w formie detalu architektonicznego. Ogólnie charakter większości opisanych przykładów można by określić jako zaprojektowane w duchu umiarkowanego modernizmu inspirowanego ekspresjonizmem.

1. Ukształtowanie bryły - cechami charakterystycznymi architektury ekspresjonistycznej było rzeźbiarskie ukształtowanie bryły, piętrzenie się form krzywoliniowych lub geometrycznych oraz dynamika układy brył.

2. Materiał elewacyjny – cegła. Z cegły można było wykonywać w prosty sposób formy pryzmatyczne, kryształowe i „zig-zag” które charakteryzowały się niespokojną, łamaną linią. W większości domów spółdzielczych była to szara cegła cementowa.

3. Detal architektoniczny - detal i ornamentyka inspirowane ekspresjonizmem charakteryzowały się formami, których podstawą były trójkąt i romb. Elementy tak ukształtowane miały ostry rysunek i dawały zdecydowany kontrastujący światłocień. Wpływ ekspresjonizmu spowodował, że chłodne, często dość przysadziste formy w duchu umiarkowanego modernizmu zostały ożywione i zdynamizowane ostrym rysunkiem detali dającym kontrastowy światłocień.

SŁOWA KLUCZOWE:

Warszawa, architektura 1 poł XX wieku, ekspresjonizm w architekturze, detal architektoniczny