ROLA ZIELENI W PROCESIE PRZEMIAN ZAGOSPODAROWANIA RYNKÓW MIASTECZEK LUBELSZCZYZNY (NA PRZYKŁADZIE JÓZEFOWA NAD WISŁĄ, KOCKA, KUROWA I WĄWOLNICY)

AGATA KOZAK, KINGA KIMIC

Na przestrzeni kolejnych wieków małe miasta zlokalizowane na terenie Lubelszczyzny podlegały przemianom historycznym, gospodarczym i społecznym charakterystycznym dla tego regionu. Zyskiwały nowe funkcje, a wraz z nimi przekształceniu ulegało także zagospodarowanie przestrzeni ich rynków. Wraz z końcem XIX wieku do miasteczek prowincjonalnych zaczęły stopniowo przenikać również tendencje związane z ich uzdrawianiem poprzez wprowadzanie roślinności w przestrzeniach publicznych. W niektórych miejscowościach w okresie międzywojennym zaczęły pojawiać się elementy zieleni komponowanej w postaci nasadzeń wzdłuż dróg i ulic, a nawet skwerów tworzonych w obrębie placów rynkowych. Wiązało się to z podwyższaniem wartości reprezentacyjnych tych centralnych obszarów poszczególnych osad, a także poprawą estetyki i zdrowotności przestrzeni miasteczek w ujęciu ogólnym.

Przeprowadzone analizy zagospodarowania przestrzeni rynków Józefowa nad Wisłą, Kocka, Kurowa i Wąwolnicy w kolejnych okresach – od czasu ich powstania do chwili obecnej – ukazują kierunki ich przemian związanych z wprowadzaniem form roślinnych, jako elementu pełniącego funkcje ozdobne i wypoczynkowe. Wskazują także na konieczność prowadzenia indywidualnych badań w każdym z przypadków, służących określeniu precyzyjnych wytycznych do projektów rewaloryzacji poszczególnych rynków zależnie od charakteru i uwarunkowań historyczno-przestrzennych danego miejsca.

Przedstawione w niniejszym opracowaniu badania stanowią treść pracy dyplomowej wykonanej w ramach Studium Podyplomowego „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego” realizowanego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierownictwem prof. dr hab. inż. arch. Danuty Kłosek-Kozłowskiej.

Słowa kluczowe: Lubelszczyzna, rynek, miasteczka