ARCHITEKTURA JAKO SCENARIUSZ
CZESŁAW BIELECKI
Istnieje szereg podobieństw między procesem powstawania projektu architektonicznego a scenariusza filmowego. W przypadku obu wytworów sztuki twórca musi pokonać wieloetapową drogę od pomysłu wyjściowego do materializacji dzieła. W architekturze, podobnie jak w filmie, obowiązuje hierarchia: relacje panujące między architektem, wykonawcą a klientem są porównywalne z układem sił między scenarzystą, reżyserem a producentem. Tak jak film powstaje, by wywołać u widza określone wrażenie i zdobyć publiczność, tak celem sztuki budowania jest racjonalna odpowiedź na kulturowe potrzeby klienta. Zarówno scenariusz, jak i projekt posiadają skodyfikowany sposób zapisu, umożliwiający definiowanie kolejnych faz powstawania filmu i budynku. Wreszcie, obie dziedziny sztuki odwołują się do pewnych powtarzających się wzorów kulturowych, m.in. w zakresie przestrzeni, koloru i materii, które pozwalają szerokiej publiczności odczytywać i przeżywać dzieło filmowe oraz budowle czy miasta. Autor artykułu analizuje równoległość między scenariuszem a jego realizacją w świecie architektury na przykładach projektów Domu nad Wodospadem Franka Lloyda Wrighta, Krzywej Wieży w Pizie, kościoła Sagrada Familia w Barcelonie, Bliźniaczych Wież World Trade Center w Nowym Yorku i Tjuvholmen Museum w Oslo.
Słowa kluczowe: architektura, film, scenariusz, paradygmat