ALDO ROSSI – ARCHITEKT I TEORETYK. DYLEMATY ARCHITEKTURY PO MODERNIZMIE
JUSTYNA WOJTAS SWOSZOWSKA
Włoski architekt Aldo Rossi (1931-1997) jest nie tylko autorem charakterystycznych budynków, szkiców architektonicznych i projektów z zakresu wzornictwa, ale przede wszystkim twórcą autorskiej teorii architektury neoracjonalnej, mistrzowsko wyłożonej w licznych esejach i rozprawach naukowych. Jego manifest twórczy L'Architettura della città, opublikowany w 1966 roku, stanowiący zbiór podstawowych zasad kształtujących tę teorię, wielki architekt Peter Eisenman przyrównał do teoretycznych traktatów okresu renesansu. Jako dopełnienie tego dzieła w roku 1981 Aldo Rossi napisał poetycką, naukową autobiografię - słynną A Scientific Autobiography, w której już bardzo osobiście pisze na temat architektury, nie unikając kontekstu własnych przeżyć. Dopiero poznanie obydwu publikacji pozwala docenić poetycki wymiar jego surowej architektury. Twórczość projektowa Aldo Rossiego była następstwem jego neoracjonalnej teorii architektury. Do uznanych projektów „manifestów” jego teorii projektowania są blok mieszkalny na osiedlu Gallaratese 2 na Monte Amiata w Miedolanie oraz częściowo zrealizowany cmentarz w Modenie. W obydwu przykładach Aldo Rossi zastosował autorską metodę typologii i analogii.
Minęło pół wieku od początków twórczości Aldo Rossiego, mimo to jego teoria projektowania, nie tracąc nic z aktualności spostrzeżeń, z upływem lat zyskała na znaczeniu, a jego łatwe do rozpoznania obiekty architektury oraz inne realizacje, szczególnie te z początkowego okresu twórczości, nadal budzą emocje i zainteresowanie.
Słowa kluczowe: Aldo Rossi, architektura XX w, teoria architektury, neoracjonalizm, typologia, analogia