ZYGMUNT ÅšWIECHOWSKI

Przedmiotem opracowania jest próba datowania w latach 2005-2011 najważniejszych budowli przedromańskich i romańskich w Polsce w oparciu o drobiny węgla 14C występujące w zaprawach murarskich. Metoda ta w większości wypadków nie pozwala na datowanie dokładniejsze niż 20 do 30 lat. Ustalenie nawet tak obszernych ram czasowych ma duże znaczenie wobec ubóstwa źródeł pisanych, a także szczątkowego zachowania niektórych obiektów, co ogranicza możliwości porównawcze. Uzyskane rezultaty wnoszą istotny postęp wiedzy odnośnie interpretacji, różniących się od kilkudziesięciu lat i będących przedmiotem sporów. Jednym z najgłośniejszych przypadków jest temat zespołu pustych grobów na środku nawy głównej przedromańskiej katedry w Poznaniu, określany w wielu publikacjach za nekropolię pierwszych władców państwa polskiego. Daty 14C pozyskane dla rzekomego grobu Mieszka I wykluczają taka możliwość, potwierdzając wątpliwości tych badaczy, którzy zwracali uwagę na lokalizację grobów typową dla pochówków biskupich. Podobnie istotne są ustalenia dotyczące najważniejszych budowli przedromańskich Krakowa, datowanych ostrożnie na czas około 1000, kiedy miasto to pozostające we władaniu czeskim weszło drogą podboju w skład tworzącego się państwa polskiego. Datowanie 14C wskazuje, że zarówno budowla poprzedzająca katedrę romańską z przełomu XI\XII wieku, jak i najlepiej zachowana rotunda św. Feliksa i Adaukta powstały w 3 tercji X wieku, w okresie czeskich rządów. Datowanie takie, na co zwracano uwagę, podpierają dane dotyczące trzech kolejnych biskupów krakowskich urzędujących przed rokiem 1000. Poza powyższymi najbardziej kontrowersyjnymi obiektami uzyskano wiele danych dla kościołów kolegiackich i parafialnych z XII i XIII wieku, uzupełniających wiedzę na temat etapów budowy i późniejszych przekształceń.

SÅ‚owa kluczowe: architektura przedromaÅ„ska i romaÅ„ska w Polsce, metoda ¹⁴C