MIASTA MUSSOLINIEGO. ARCHITEKTURA I URBANITYKA JAKO INSTRUMENT POLITYKI PAŃSTWA FASZYSTOWSKIEGO

FILIP BURNO

Artykuł ten jest poświęcony problemowi wykorzystywania architektury jako nośnika znaczeń przez reżim faszystowski we Włoszech w latach 1922-1943. Przedmiotem tego opracowania nie jest jednak sama architektura, ale miasto jako struktura znacząca. Mussolini zdawał sobie sprawę, że architektura jest jednym z najważniejszych, najbardziej dostępnych mediów. Doceniał jej siłę oddziaływania jako instrumentu państwa służącego edukacji mas. Faszystowska ideologia miała przenikać do świadomości obywateli państwa nie tylko dzięki architekturze, ale także dekoracjom plastycznym budowli, pomnikom, muralom, szablonowym napisom, plakatom. Miejską przestrzeń wykorzystywano także w trakcie efemerycznych spektakli władzy, w czasie corocznych obchodów faszystowskich świąt, a także specjalnych wydarzeń, np. wizyt Mussoliniego i niektórych zagranicznych polityków. Mussolini, uważny czytelnik Gustave’a Le Bona i George’a Sorela, uznał architekturę za ważny instrument faszyzacji. Uczynił z miejskich przestrzeni jeden z najważniejszych nośników ideologii.
Miasto faszystowskie, także nowe ośrodki miejskie budowane m.in. w regionie Agro Pontino, tworzyło mity: nowego państwa, Mussoliniego-wodza, Rzymu – „duchowego centrum narodu”, odrodzonego „imperium śródziemnomorskiego” (EUR, Addis Abeba). Przestrzeń miejska wychowywała, ułatwiała publiczny kult partii i wodza, kształtowała pożądane przez władze zachowania.

Słowa kluczowe: Włochy, architektura XX wieku, faszyzm, Benito Mussolini