ZDZISŁAW MĄCZEŃSKI (1878-1961) – SYLWETKA ARCHITEKTA
AGATA SZMITKOWSKA
Zdzisław Mączeński był ważną postacią polskiej architektury pierwszej połowy XX wieku. Jako wieloletni wykładowca na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, dwukrotnie pełnił funkcję dziekana tego Wydziału oraz prorektora uczelni. Przeprowadzone badania oparte zostały przede wszystkim na niezwykle bogatym archiwum projektowym Zdzisława Mączeńskiego, będącym w posiadaniu rodziny do dziś, co jest sytuacją unikatową wobec ogromnych strat w archiwach, jakie poczyniła w Warszawie II wojna światowa. Wgląd w domowe archiwum rodziny architekta był warunkiem pozyskania wiedzy dotyczącej kształtowania się tematyki projektowej oraz procesu dojrzewania projektowego warsztatu architekta. Analiza twórczości Mączeńskiego, przeprowadzona na tle epoki, umożliwiła ukazanie zawodowych osiągnięć architekta w kontekście ówczesnych tendencji w architekturze i ważnych wydarzeń historycznych. Ponadto przedstawiono dokonania Mączeńskiego na polu naukowym i dydaktycznym. Przeprowadzone badania stanowią znaczący wkład w wiedzę na temat sytuacji polskiej architektury w pierwszej połowie XX wieku. Wykazano, że Zdzisław Mączeński jest jednym z najwybitniejszych w architekturze polskiej reprezentantów istotnego, choć dotychczas niedocenianego, nieawangardowego nurtu XX-wiecznego modernizmu – monumentalnego modernizmu klasycyzującego, a u początków twórczości był jednym z aktywniej zaangażowanych architektów w kreowanie tzw. „nurtu swojskiego” (wernakularnego) polskiej architektury w pierwszej tercji XX wieku.
Słowa kluczowe: Zdzisław Mączeński, Warszawa, Architektura XIX wieku, „nurt swojski” w architekturze polskiej, modernizm klasycyzujący