HANNA KOZACZEWSKA - GOLASZ

AGNIESZKA BERNAŚ

Portale czternastowieczne wykazują duże zróżnicowanie kompozycji i dekoracji. Podstawą była dekoracja architektoniczna. Jej główny element stanowią ościeża o drobnym, urozmaiconym profilowaniu. Osadzone były na cokole, a profilowanie najczęściej przechodziło bezpośrednio do archiwolty. Po bokach portali umieszczano kolumny na posągi lub pinakle. Kilka portali ujęto w prostokątne obramowanie, w dwóch obiektach wypełnione blendami maswerkowymi. Dekoracje maswerkowe zdobiły także wimpergi i ostrołukową przestrzeń nad nadprożem.

Prawie połowa portali otrzymała dekorację rzeźbiarską. Najmniejszymi są rozety i dekoracje w postaci zwierząt i ludzi w kluczu archiwolty. Tylko w 8 portalach wystąpiły głowice roślinne w ościeżach, niewielkich rozmiarów. Znacznie większe są głowice stanowiące podstawy pod posągi, także o dekoracji roślinnej. Reliefy w tympanonach tworzą wspaniałe sceny wielopostaciowe. Z projektowanych rzeźb figuralnych zachowało się zaledwie kilka. Planowano je umieścić po bokach ościeży i archiwolty, w archiwolcie, na wimperdze, a nieco mniejsze we wklęsłym profilu ościeży – jedna nad drugą oraz w głowicy.

SŁOWA KLUCZOWE

Śląsk, architektura sakralna XIV wieku, kościół, portal, detale architektoniczne i rzeźbiarskie