EWA ŁUKASZEWICZ-JĘDRZEJEWSKA

W artykule zaprezentowano instrumentarium propagandy perswazyjnej realizowanej w III Rzeszy w latach 1933-1945. We wstępie krótko scharakteryzowano stan badań nad architekturą nazistowskich Niemiec, zwracając uwagę na traumę historycznych i osobistych doświadczeń badaczy utrudniającą jeszcze w latach 60. XX wieku obiektywny i pozbawiony emocji stosunek do tematu. Przedstawiono współczesne nurty badań obejmujące „wizjosferę” ustrojów totalitarnych, genezy „stylu III Rzeszy” i propagandowemu znaczeniu sztuki w zniewalaniu społeczeństwa. Sformułowano definicję propagandy perswazyjnej skierowanej do środowisk inteligenckich i twórczych oraz środki wizualne stanowiące jej instrumentarium. Wnętrze architektoniczne wraz z jego decorum zostało potraktowane jako jeden ze środków komunikatu społecznego adresowanego do obywatela totalitarnego państwa poddanego oprócz presji politycznej także presji estetycznej, gdzie nazizm stał się „stylem życia”. Zaprezentowano kryterium wyboru i podziału funkcjonalnego wnętrz użyteczności publicznej zanalizowanych w pracy doktorskiej oraz metodę ich analizy opartą między innymi na elementach psychologii architektury Güntera Fischera. Spośród nich wybrano 2 wnętrza – Banku Krajowego w Magdeburgu i kantoru biura turystycznego w Wiedniu, jako przykłady wnętrz otwartych i ogólnie dostępnych. Na ich przykładzie dokonano analizy środków formalnych – architektonicznych i plastycznych oraz wartości semantycznych wnętrza.