ANNA MAJEWSKA

Procesy urbanizacyjne na terenach wiejskich, wynikające z rozwoju Warszawy i jej ekspansji w kierunku suburbiów, nasiliły się począwszy od drugiej połowy XIX wieku. Najkorzystniejszą i uporządkowaną pod względem przestrzennym formą urbanizacji były zespoły zabudowy, powstające w wyniku parcelacji majątków rolnych, jako „letniska”, „miasta - ogrody” lub miasta satelitarne.

W okresie międzywojennym nasiliły się parcelacje budowlane wokół miasta. Powstawały zespoły o prostych podziałach, ale również planowane osiedla o ciekawych planach urbanistycznych, które po dziś dzień wyróżniają się w strukturze osadniczej strefy podmiejskiej. Kontynuacją tego nurtu mogłyby być przedsięwzięcia deweloperskie – planowane osiedla mieszkaniowe. Jednak tak się nie stało. Osiedla te projektowane są zazwyczaj na niewielkim obszarze (trudno pozyskać jest scalony teren w rozdrobnionej strukturze własności gruntów rolnych), swoją wielkością, gęstością zaludnienia, typem zabudowy przypominają raczej fragmenty miasta wyrwane i odcięte od podstawowej infrastruktury usługowej. Brak podstawowych usług w strefie dojścia oraz powiązań z siecią komunikacji zbiorowej powoduje nadmierne uzależnienie mieszkańców tych osiedli od komunikacji indywidualnej, co jest szczególnie uciążliwe dla ludzi starszych i dzieci. Ogrodzone i strzeżone zespoły z zabudową o wysokim standardzie, tworzą swoiste „getta” niepasujące do tradycyjnej zabudowy wiejskiej. W wyniku tych tendencji następuje proces segregacji społecznej mieszkańców poprzez rozdzielenie stref dawnego budownictwa zagrodowego i nowego „miejskiego”, co prowadzi do osłabienia społecznych więzi na danym obszarze. Tereny podmiejskie stopniowo tracą swe atuty przestrzenne, dla których ich nowi mieszkańcy uciekli z zatłoczonych miast.

Słowa kluczowe: suburbanizacja, osiedle mieszkaniowe, strefa podmiejska